در فرآیند تولید فرآورده های چوبی، خشک کردن چوب نیازمند مصرف زیاد انرژی و زمان است. ساختمان آناتومی چوب به صورتی است که خارج کردن آب چوب ،به سرعت امکانپذیر نیست.افزون بر این، حساسیت ساختمان چوب به تشکیل تنش در آن سبب می شود که سرعت خشک شدن چوب محدود گردد، چون سریع خشک شدن چوب معایبی از قبیل ترک های داخلی، شکاف، تاب، چین خوردگی و… را تشدید می نماید.هرگونه چوبی ویژگی های آناتومیک خاص خود را دارد و حتی در یک گونه چوبی، سرعت خشک شدن تمام مقطوعات یکنواخت نیست و حساسیت به معایب ناشی از خشک شدن، مانع تدوین روش استانداردی برای خشک کردن همه چوبهاست.
عمل متقابل چوب، آب، گرما و تنش در جریان فرآیند خشک شدن چوب پیچیده است. خشک کردن چوب شامل خروج رطوبت وانتقال آن از مغزبه سطح چوب می باشد که این انتقال درشرایط کنترل شده ای انجام می شود .
خشک کردن چوب به معنی انتقال آب از درون چوب به سطح آن و سپس تبخیر این آب است.
هنگام خشک کردن چوب ، معمولا آب از مناطق مرطوب تر به مناطق با رطوبت کمتر (خشک تر) جریان می یابد. اغلب گفته می شود چوب از خارج به طرف داخل خشک می شود ؛ به این معنی که اگر هدف خارج کردن آب از چوب است ( خشک کردن چوب) ، سطح چوب باید خشک تر از قسمت داخلی آن باشد .
سرعت خشک شدن چوب به سرعت جاسازی آب از سطح چوب ، سرعت حرکت توده آب به سطح چوب و پدیده ی انتشار پخشندگی بستگی دارد . در مراحل ابتدایی خشک کردن ، اغلب سرعت خشک کردن به وسیله تبخیر سطحی کنترل می شود و سپس در مراحل بعدی ، سرعت خشک کردن به وسیله ی ویژگی های انتشار آب در چوب کنترل می گردد.
سرعت حرکت رطوبت در داخل چوب به عوامل زیر بستگی دارد :
- رطوبت نسبی هوای اطراف چوب
- شدت تغیرات یا اختلاف رطوبت در قسمت های مختلف چوب
- درجه حرارت چوب
هر چه درجه حرارت چوب زیاد تر باشد ، سرعت حرکت رطوبت از مناطق مرطوب داخلی به سطح خشک تر سریع تر است . وجود درجه حرارت خیلی زیاد ، به چین خوردگی ، شانه عسلی شدن و کم شدن مقاومت می انجامد.
وزن مخصوص یکی از خواص فیزیکی است که ما را در زمینه ی آسان یا سخت خشک شدن چوب راهنمایی می کند . به طور کلی ، هر چه وزن مخصوص چوب بیشتر باشد ، سرعت خشک شدن آن کند تر می شود . احتمال به وجود آمدن عیب های خشک کردن نیز در این شرایط بالا می رود.
چوب ماده ای آبدوست است . یعنی می تواند رطوبت را از محیط جذب کند یا آن را دفع نماید . اگر قطعه ای چوب در محیطی مرطوب قرار گیرد ، رطوبت را جذب می کند ؛ بر عکس ، اگر قطعه چوبی مرطوب در محیطی خشک قرار گیرد ، رطوبت را از دست می دهد ؛ به عنوان مثال اگر قطعه چوبی را که در محیطی با درجه حرارت 21 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 40 درصد قرار دارد ، به محیطی با همین درجه حرارت و رطوبت نسبی 60 درصد انتقال دهیم ، قطعه چوب رطوبت را جذب می کند ؛ حال اگر همین چوب را از محیط با رطوبت نسبی 60 درصد به محیط اول ( یعنی رطوبت نسبی 40 درصد) انتقال دهیم ، رطوبت خود را از دست می دهد .
چوب ماده اي ناهمگن وتابع قانون هيگروسكپي (جذب ودفع رطوبت ) است. كه اين موضوع ،يعني تعادل رطوبت چوب با رطوبت هواي محيط ، پايه و اساس فرايند چوب خشك كني مي باشد. براساس اين قانون چوب در محيط مرطوب رطوبت ر ا جذب و در محيط خشك رطوبت ر ا ازدست مي دهد و عامل آن نيز خاصيت فيزيكي مواد متشكله چوب به ويژه سلولز مي باشد، بديهي است اين تغيرات رطوبتي چوب تغيير حجم آن را نيز به همراه خواهد داشت كه منجر به تغيرات ظاهري و اعوجاج
ودر نتيجه كاهش كيفيت و ارزش آن خواهد بود، بنابراين دستيابي به دانش فني استفاده درست و افزايش عمر مفيد چوب ها ضروريست . زيرا چوب درختان جنگلي در زمان قطع داراي رطوبتي بين 70 تا 200 درصد مي باشد، بنابراين براي كاربرد اصولي چوب در ساخت سازه ها و فراورده هاي چوبي، بايد رطوبت آن كاهش يافته و بر اساس جايگاه مصرف آن در حدود 8 تا 15 درصد خشك گردد ، تا ضمن پيشگيري از بروز ضايعات بعدي نظير ترك ، انحناء ، تاب و كماني شدن عمر مفيد كاربرد چوب و محصول توليد شده ازآن افزايش يابد.
آب در چوب به دو صورت آزاد ﻭ آﻏﺸﺘﮕﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.ﺍﺏ ﺍﺯﺍﺩ ﺩﺭ ﺣﻔﺮﻩ ﺳﻠﻮﻝ ﻫﺎﯼ ﭼﻮﺏ ﻭ ﺍﺏ ﺍﻏﺸﺘﮕﯽ ﺩﺭ ﺟﺪﺍﺭ ﺩﯾﻮﺍﺭﻩ ﺳﻠﻮﻟﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﺏ ﺍﺯﺍﺩ ﺑﺎ ﺍﻧﺮﮊﯼ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺏ ﺍﻏﺸﺘﮕﯽ ﺍﺯ ﭼﻮﺑﻬﺎ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯿﺸﻮﺩ. در شروع فرآیند خشک کردن چوب در کوره، ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﺏ ﺍﺯﺍﺩ ﺍﺯ ﻃﺮﯾﻖ ﻓﻀﺎﻫﺎﯼ ﺑﯿﻦ ﺳﻠﻮﻟﯽ می شود و ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﮐﻮﺭﻩ ﺍﺏ ﺍﻏﺸﺘﮕﯽ ﻧﯿﺰ ﺍﺯ ﺩﯾﻮﺍﺭﻩ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯿﺸﻮﺩ. ﻗﺎﺑﻞ ﺫﮐﺮ ﺍﺳﺖ ﻫﺮ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻩ ﭼﻮﺏ ﺧﺸﮏ ﮐﻨﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﻭﺷﺮﺍﯾﻂ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺮﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰﺍﺕ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻟﮑﺘﺮﻭﻣﻮﺗﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﻧﻮﻉ ﺳﻨﺴﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻧﻬﺎ ﻭ ﺭﻭﺵ ﮐﺎﺭ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ. ﺍﺏ ﺍﺯﺍﺩ ﺭﻭﯼ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﺣﺮﺍﺭﺗﯽ ﻭ ﻧﻔﻮﺫﭘﺬﯾﺮﯼ ﭼﻮﺑﻬﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺏ ﺍﻏﺸﺘﮕﯽ ﺭﻭﯼ ﺧﻮﺍﺹ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻭ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﭼﻮﺏ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﺭﺍﻧﺪﻥ آب ﺍﯾﻦ ﺧﻮﺍﺹ ﺭﺍ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺪﻫﺪ ﻭ ﺩﺭ نهایت خروج آب باعث ﻫﻤﮑﺸﯿﺪﮔﯽ می گردد.
مزایای خشک کردن چوب در کوره بسیار گسترده شده است . مزایای خشک کردن چوب در کوره به شرح زیر است:
-مدت خشک کردن چوب در کوره در مقایسه با خشک کردن چوب در هوای آزاد بسیار کوتاه است و در نتیجه ، سرمایه ای که به صورت ماده ی اولیه چوبی است ، برای مدت طولانی متوقف نمی شود . به این ترتیب ، زمان سرمایه کمتری معتل می شود . به علاوه به سرمایه کمتری جهت تامین ماده اولیه در حین تولید نیازمندیم.
-چوب خشک شده با این روش روشن تر و عاری از پوسیدگی و حشره زدگی است ؛ زیرا مدت دوره چوب خشک کنی در کوره کوتاه استو امکان به وجود آمدن معایب گفته شده بسیار کم است.
-تولید چوب خشک بدون پیچیدگی ، ترک و گسیختگی به دلیل امکان کنترل دقیق شرایط خشک کردن.
-امکان خشک کردن چوب تا مقدار رطوبت مورد نظر ؛ به عنوان مثال ، چوبی را که باید باری مصارف داخل ساختمان خشک شود ، نمی توان در هوای آزاد خشک کرد.
-نیاز به حمل و نقل و جابجایی کمتر دسته های چوب در مقایسه با روش خشک کردن در هوای آزاد .
-کار کردن با چوب خشک شده در کوره آسان تر است.
-قابلیت چسبندگی چوب خشک شده در کوره بیشتر و سریع تر است.
-قابلیت رنگ پذیری چوب خشک شده در کوره بیشتر است.
